- Genel görelilik ya da göreliliğin genel kuramı; 1916 yılında Albert Einstein tarafından yayımlanan kütle çekimin geometrik kuramını ve bugün modern fizikte kütle çekimini tanımladığı düşünülen kuramdır.
- Genel görelilik, özel görelilik ve Newton’ın evrensel kütleçekim yasasını genelleştirerek kütle çekimin uzay ve zaman ya da uzay-zamanda tanımlanmasını sağlar.
- Einstein 1905’te göreliliğin özel (izafiyet) teorisini açıkladı.
- Einstein 1915’te Einstein alan denklemleri olarak bilinen çalışmasını Kasım Prusya Bilimler Akademisinde sundu.
- Bu denklemler Einstein’ın kuramının çekirdeğini oluşturur ve herhangi bir maddenin uzay ve zamanı nasıl etkilediğini belirler.
- 1916 yılında, astrofizikçi Karl Schwarzschild, Einstein alan denklemlerinin ilk kesin ve sıfırdan farklı çözümünü bulmayı başardı.
- Bu çözüm Schwarzschild metriği olarak adlandırılır.
- Schwarzschild metriği ile kütleçekimsel içe çökmenin son evrelerinin, yani bugün bilinen adıyla karadeliklerin, tanımının temelleri ortaya koyulmuştur.
- Aynı yıl Schwarzschild çözümünün elektrik yüklü cisimler için genelleştirilmiş çözümü olan Reissner–Nordström çözümüne ulaşıldı.
- Bugün bu çözüm elektrik yüklü karadelikler için kullanılmaktadır.
- 1917’de Einstein kuramını, evrenin bütününe uygular ve göreli kozmolojinin temelini atar.
- Genel göreliliğin öngörüsü evrenin genişlemekte ya da büzülmekte olduğu iken,
- Einstein evrenin durağan olduğunu düşünmektedir ve bunu sağlamak için orijinal alan denklemlerine kozmolojik sabit olarak adlandırdığı yeni bir parametre ekler.
- Ancak Aleksandr Friedmann 1922’de yaptığı çalışmada genişleyen evren modelini kozmolojik sabit kullanmaksızın ortaya koymuştur.
- George Lemaître’ın çözümü Büyük Patlama’nın ilk modelini formüle etmek için kullanılmıştır.
- 1929’da Edwin Hubble evrenin durağan olmadığı, genişlediği şeklinde bir çalışma yaptı.
- Evrenin genişlediğine dair gözlemlerden sonra, Einstein, kozmolojik sabitini, hayatının en büyük hatası olarak tanımlar.
- Artur Eddington tarafından yönetilen bir keşif, 29 Mayıs 1919 tarihindeki tam güneş tutulması sırasında yıldız ışığının güneş tarafından aynı genel göreliliğin öngördüğü şekilde büküldüğünü doğrulamış ve Einstein’ın ününü daha da arttırmıştır.
- Ancak kuram, altın çağını 1960 ve 1975 yılları arasında yaşamış ve ancak bundan sonra teorik fiziğin ana dallarından biri olarak kabul görmüştür.
- Uzay zamanın eğriliği, madde ile radyasyonun enerji ve momentumu ile doğrudan bağlantılıdır.
- Genel göreliliğin bugüne kadarki tüm önermeleri deney ve gözlemler ile doğrulanmıştır.
- Einstein’in teorisinin astrofiziğe kayda değer etkileri vardır.
- Örneğin, büyük bir yıldızın ömrünün sonuna yaklaştığı bir zamanda içine çökerek karadelik oluşturduğuna işaret eder.
- Bazı astronomik cisimlerin yaydığı yoğun radyasyona karadeliklerin sebep olduğuna dair yeterli kanıt mevcuttur.
- Işığın kütle çekim nedeniyle bükülmesi, kütle çekimsel merceklenme olarak adlandırılan bir duruma neden olur.
- Genel görelilik aynı zamanda, bugüne kadar ancak dolaylı olarak gözlenmiş olan, kütle çekim dalgalarının da varlığını öngörmektedir.
- Tüm bunlara ek olarak genel görelilik, evrenin durmaksızın genişleyen modelinin bugünkü kozmolojik modelinin temelidir.
13. SAVAŞÇI
Loading…